شبکه معالم اداره کل آموزش دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی
به گزارش شبکه معالم، حجت الاسلام علی الهی خراسانی، پژوهشگر فقه اجتماعی در نشست «فقه مصرف فرهنگی» که در دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی برگزار شد، گفت: در حال حاضر ما با کالایی شدن فرهنگ مواجه هستیم و در فرهنگ اسلامی با کالایی شدن دین مواجه خواهیم شد که به همین دلیل امور کیفی دین باید به امور کمی تبدیل شود.
وی با بیان اینکه پنج مفهوم کالایی شدن وکمی سازی فرهنگ، عنصر سلیقه در مصرف فرهنگی، نیازهای فرهنگی و هویت یابی و عینیت یابی سبک زندگی برجسته است، اظهارکرد: در فرهنگ اسلامی اگر بخواهیم با نگاه مصرف فرهنگی جلو برویم، قطعا باید دست به کمی سازی بزنیم.
حجت الاسلام الهی خراسانی با اشاره به این مطلب که مفهوم سوم عنصر سلیقه است که بسیار مهم است،اظهارکرد: از آنجا که اساس سبک زندگی براساس سلیقه و پسند اجتماعی وفردی است و از طرفی مصرف فرهنگی، محلی برای بروز سلیقه های مختلف است که بر فرهنگ و سلیقه اثر می گذارد.
وی با بیان اینکه چهارمین مولفه بحث، نیازهای فرهنگی است، بیان داشت: در واقع مصرف فرهنگی مبتنی بر نیازهای فرهنگی است نه فقط نیازهای زیستی و از طرفی این نیازهای فرهنگی مرزهای جغرافیایی نمی شناسد.
حجت الاسلام الهی خراسانی هویت و تمایز را به عنوان پنجمین مولفه در مصرف فرهنگی برشمرد و گفت: در واقع مصرف فرهنگی و فرهنگ مصرف تأثیر بسزایی در هویت یابی و عینیت یابی سبک زندگی دارد و از ارکان سبک زندگی به غیر از سلیقه و ذائقه تمایز است چرا که مصرف فرهنگی تمایز بخش است و در یک فرهنگ متمایز و در چارچوب هویت قرار می گیرد.
وی با بیان اینکه ورود فقه به این مبحث از آنجایی که با دو جهان متمایز و متضاد روبرو هستیم، سخت است، گفت: پارادیم فقه اساسا مکلف مدار است و با مکلفین و افراد مکلف مدار کار دارد و دنبال این است که در رابطه بین عبد و مولا، عبد بتواند یک امری را تکیه کند و تکلیفی بر گردنش گذاشته شده است که اگر زیرپا بگذارد عاصی خواهد شد.
این پژوهشگر فقه اجتماعی با بیان اینکه این تصویر از تکلیف مداری و دنبال تکلیف مداری هیچ نسبتی با دانش های علوم اجتماعی و سبک زندگی و جامعه شناسی معاصر ندارد، تصریح کرد: انسان امروز به مولا و تکلیف کاری ندارد که مسؤولیتی را بر گردن خودش بیاورد.
وی با بیان اینکه عنصر سلیقه در سبک زندگی یکی از موارد پرچالش است که بین پارادیم فقه و پارادیم های سبک زندگی و مصرف فرهنگی است، تصریح کرد: در سبک زندگی و مصرف فرهنگی شما هر کالا و خدمت فرهنگی را می توانید ببینید.
حجت الاسلام الهی خراسانی اظهارکرد: خیلی از سلیقه ها در فقه محکوم است چرا که بنابر فقه خیلی از سلیقه ها نباید ابراز شود، به جهت این که پاردایم فقه موجود، در دنیای دیگری غیر از مصرف فرهنگی است.
وی ادامه داد: برای نزدیک سازی دو جهان متفاوت یک تصویر در نزدیک سازی جهان فقه و مصرف این است که فقه را به مثابه قانون ببینیم یعنی مکلف را عبد نبینیم و یک شهروندی که میخواهد قانون را رعایت کند، دیده شود و از طرفی مولا را مولایی نبینیم که خیلی فرقی با سلطان ندارد.
حجت الاسلام الهی خراسانی با بیان اینکه فقه باید تبدیل به قانون شود که بتواند در جامعه تأثیر گذار باشد، بیان داشت: اگر حقوق مصرف فرهنگی تبدیل به قانون بشود و قانون گذاران عرفی آن را تبدیل به قانون کنند در اینجا فقیهانی داریم که بگویند واجب شرعی است که به باید به قانون عمل شود.
وی با بیان اینکه یکی از راه حل ها این است که جهان مصرف فرهنگی به فقه نزیک شود و فقه به مثابه قانون درآید و فقه حقوق شد تا قانون کشف گردد، تصریح کرد: از طرفی آن چیزی که در سبک اسلامی ما می تواند تأثیر گذار باشد این است که بتوانیم الگوهای رفتاری را به جامعه پیشنهاد بدهیم.
این پژوهشگر فقه اجتماعی با بیان اینکه در این راستا باید الگوهای فردی و رفتاری طراحی شود و اینها در معرض انتخاب جامعه قرار بگیرند، تصریح کرد: این الگو باید با ارزش ها و هنجارهای مطلوب نزدیک شود که اگر این نگرش را داشته باشیم فقه می تواند عجین باشد .
وی با بیان اینکه در عین حال فقه باید متحول شود، تصریح کرد: در واقع فقه نباید فقط قانون و حکم صرفا باشد چرا که این فقه می تواند با دانش های مختلف سهیم باشد و بتواند الگوهای رفتاری را طراحی کند و جامعه را بسازد چرا که الگوی صرف قانون جزو سبک زندگی نیست.
