شبکه معالم اداره کل آموزش دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی
به گزارش شبکه معالم نخستین نشست آموزشی از سلسله نشست های مدیریت مصرف محصولات فرهنگی با موضوع «چالش های مصرف محصولات فرهنگی» در دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی برگزار شد.
در این نشست حجت الاسلام والمسلمین مجتبی الهی خراسانی، رییس میز تخصصی توسعه و توانمندسازی علوم اسلامی اولین قدم در خصوص مصرف محصولات فرهنگی و ادراک چالش‌های آن را، شناسایی جایگاه محصول فرهنگی در فرهنگ عنوان کرد و گفت: علت بسیاری از سوءتفاهم ها و چالش‌ها در خصوص مصرف محصولات فرهنگی این است که نگاه منظومه‌ای به محصولات فرهنگی نداریم و آن را مانند کالایی بریده و جدا از فرهنگ در نظر می‌گیریم در حالی‌که محصولات فرهنگی از ابعاد وجودی فرد و جامعه جدا نیست و در هرحال از آن استفاده می کنیم.
عضو هیئت علمی مرکز تخصصی آخوند خراسانی با اشاره به یکی ار تعاریف فرهنگ مطرح کرد: فرهنگ مشترکات یک گروه اجتماعی در سطح خرد یا کلان متشکل از اعضای یک محله، شهر یا کشور با وجود تمام تفاوت‌هایی که اعضا با هم دارند، است.
هسته مرکزی فرهنگ «باور و اعتقاد» است
وی با بیان اینکه هسته مرکزی فرهنگ «باور» است و این فرهنگ لایه‌هایی چون ارزش‌ها، هنجارها، نمادها و صنایع نیزدارد، اظهار داشت: ارزش ها چیزهایی است که افراد می‌پسندند و بالعکس، هنجارها رفتارهای مشترکی است که به آن پایبند هستند و لحن و زبان نیز نماد هر فرهنگی است.
حجت الاسلام والمسلمین الهی‌خراسانی با بیان اینکه در زمینه محصولات فرهنگی دو نظریه وجود دارد، عنوان کرد: طبق نظریه اول اگر برای جامعه ای محصولی بسازیم آن محصول فرهنگ خودش را می‌آورد مانند عروسک باربی که در ظاهر تنها یک اسباب‌بازی است درحالی که با ایجاد هنجار و نمادهای مخصوص به خود، سبب تغییر باور شده است.
وی افزود: برمبنای نظریه دیگر، یکی از رفتارهای فرهنگی نمادسازی است که آن را به محصول فرهنگی تبدیل می‌کند.
عضو هیئت علمی مرکز تخصصی آخوند خراسانی بیان کرد: اثرگذاری فرهنگ در مقام «پیدایش»، از درونی‌ترین لایه آغاز شده و به بیرون می‌رسد اما فرهنگ در مقام «حمایت»، از لایه‌های بیرونی شروع می‌کند و به هسته مرکزی می‌رسد.
وی بیان کرد: بنابراین برای تولید یک فرهنگ اساسی باید از باور شروع کرد، فرهنگ در مقام زایش به ترتیب از باورها، ارزش‌ها، هنجارها، نمادها و صنایع ایجاد می‌شود البته باورها هسته مرکزی آن است.
حجت الاسلام والمسلمین الهی‌خراسانی ادامه داد: اگر از چیزی که وجود دارد قصد حمایت داریم ابتدا باید لایه های بعدی را ساخت؛ در مقام تأثیر بسیار سخت و اندک فرهنگ دیگری را می توان تحت تاثیر قرار داد زیرا برای اثرگذاری باید از لایه ها عبور کرد تا به هسته مرکزی رسید.
اولین گام در اثرگذاری بر فرهنگ، تصرف بازار محصولات فرهنگی است
وی با اشاره به اینکه برای این منظور در وهله اول باید بازار محصولات فرهنگی را تصرف کرد، خاطرنشان کرد: باربی یک محصول فرهنگی زاییده فرهنگ غرب است که بازار ایران را تصرف کرده و امروز متداول شده است، در ظاهر صرفا یک کالا اما در حال زایش فرهنگ است.
عضو هیأت علمی مرکز تخصصی آخوند خراسانی بیان کرد: نمادهای این عروسک لاغراندامی، موهایی طلایی، ناخن‌های لاک زده و دامن‌کوتاه است که به تدریج روی هنجارها و ارش‌ها اثر می‌گذارد؛ با تغییر هنجارها سلایق را به سمت نمادهای خود سوق می‌دهد، خصوصیت های این عروسک ارزش می شوند و کسی که مشخصات آن را ندارد زیبا نیست و زشت تلقی می شود و به مرور زمان به این باور می رسند که اروپایی ها از ایرانی ها زیباتر هستند.
حجت الاسلام والمسلمین الهی‌خراسانی به مفاهیم مرتبط با فرهنگ، ارتباط فرهنگی، فعالیت فرهنگی، محصول فرهنگی، تعارض فرهنگی اشاره کرد و گفت: هر محصولی که مربوط به فعالیت فرهنگی باشد محصول فرهنگی است.
وی افزود: ارتباط فرهنگی می تواند سبب انتقال فرهنگ شود که براساس رفت و آمدهای عادی مردم از شهر یا کشور به شهر یا کشور دیگری صورت می‌گیرد.
خانواده، تنها عامل انتقال فرهنگ نیست
حجت الاسلام والمسلمین الهی‌خراسانی با بیان این مطلب که گاهی بین یک گروه با گروهی دیگر تعارض فرهنگی ایجاد می شود، مطرح کرد: محصول فرهنگی پدران و مادران امروز رادیو، سخنرانی، مراسم‌ها و بعضا روزنامه و کتاب است که برپایه فرهنگ ایرانی ـ اسلامی می‌باشد در حالی که محصول فرهنگی نسل امروز اپلیکیشن‌های موبایل، شبکه‌های اجتماعی و پایگاه‌های اینترنتی است که این محصولات برپایه فرهنگ غرب هستند.
وی خاطرنشان کرد: تفاوت این افراد در مصرف محصولات فرهنگی باعث تعارض می‌شود و دو نسل نمی توانند همدیگر را درک کنند، این تعارض بعضا شکاف بین‌نسلی تلقی می شود اما نادرست است زیرا تنها خانواده‌ها عامل انتقال دهنده فرهنگ نیستند.
این استاد حوزه و دانشگاه عنوان کرد: اشاعه فرهنگ برنامه ریزی برای نشان دادن فرهنگ است که اگر دوسویه باشد تبادل فرهنگی گفته می‌شود اما اشاعه فرهنگی یک‌سویه به شکلی خاص، همراه با برتری طلبی با انگیزه تضعیف، از بین بردن فرهنگ طرف مقابل و یا تصرف منابع آن فرهنگ است.
