شبکه معالم اداره کل آموزش دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی
به گزارش ستاد خبری همایش ملی «قرآن پژوه روشن بین»، حجت‌الاسلام والمسلمین سید ابوالحسن نواب رئیس دانشگاه ادیان و مذاهب با اشاره به سابقه پنجاه ساله آشنایی خود با مرحوم آیت‌الله محمد واعظ زاده خراسانی گفت: زمانی برای مشورت درباره مسئله تقریب خدمت آیت‌الله سبحانی رسیدیم و ایشان، آیت‌الله واعظ زاده را به ما معرفی کردند. دلیل این امر آن بود که آیت‌الله واعظ‌زاده صاحب سرّ مرحوم آیت‌الله بروجردی در بحث تقریب و وحدت بودند. ایشان پس از یک دوره خدمت در مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی استعفا کردند و آیت‌الله تسخیری به جای ایشان منصوب شدند. مقام معظم رهبری در حکم آیت‌الله تسخیری، از مرحوم واعظ زاده با عنوان «علامه فرزانه» یاد کردند.
واعظ زاده، پشتوانه‌‌ی آیت‌الله بروجردی بود
آیت‌الله واعظ زاده هم‌چون آیت‌الله العظمی صافی گلپایگانی از شاگردان میرز آیت‌الله بروجردی بودند. با ایشان انس و الفت فوق‌العاده‌ای داشتند و فعالیت‌های تقریبی آیت‌الله بروجردی توسط ایشان به انجام می‌رسید. ایشان در محضر آیت‌الله بروجردی زمینه ملاقات تقریبی مانند دیدار شیوخ الازهر با آیت‌الله بروجردی و برگزاری نشست‌های تقریبی را فراهم می‌کردند و رسیدگی و پاسخگویی به نامه‌های ایشان در خصوص بحث تقریب بر عهده آیت‌الله واعظ زاده بود.
اهل‌سنت را بسیار عمیق و دقیق می‌شناخت
اهل‌سنت را بسیار عمیق و دقیق می‌شناخت. این شناخت حاصل فعالیت‌های ایشان در محضر مرحوم آیت‌الله بروجردی، سفرهای متعدد علمی و تحقیقی به مناطق اهل‌سنت و تحقیقات علمی ایشان بود.
ایشان به فاصله زیاد بین شیعه و سنی قائل نبود. عمق مطالبی که ایشان راجع به اهل‌سنت مطرح کرده نشان می‌دهد که آنان را کاملاً شناخته و محققانه ارزیابی کرده است و این، نشان‌دهنده خوش‌فکری ایشان است. ایشان در آثار خود حتی مبانی و اصول اهل‌سنت را بیان کرده است.
خصوصیات علمی آیت‌الله واعظ زاده
ایشان بسیار پرکار بودند به‌گونه‌ای که در دهه آخر عمر خود مشغول فراهم آوردن یک معجم قرآنی بودند که تقریباً با فوت ایشان نیمه‌تمام ماند. این معجم قطعاً پس از انتشار از افتخارات شیعه خواهد بود.
ایشان علی‌رغم کهولت سن ساعت‌ها به کار علمی و پژوهشی مشغول بودند و کم‌تر به کار اجرایی اشتغال داششته و عمده فعالیت‌شان در طول عمر برکت‌شان فعالیت‌های علمی بود. با مراجعه به حجم انبوه تولیدات علمی ایشان از مصاحبه گرفته تا سخنرانی و گفت‌وگو هم به خوش‌فکری ایشان در مباحث علمی می‌توان پی برد و هم به پرمغزی و محتوای غنی این آثار.
در سختی‌ها و مرارت‌ها هیچ‌وقت عقب‌نشینی نکرد
مرحوم واعظ زاده هم‌چنین انسان فوق‌العاده منظمی بود و توانسته بود هم در حوزه و هم در دانشگاه موفق عمل کند. درباره نخستین فعالیت‌های علمی ایشان هم باید از برگزاری هزاره شیخ طوسی در سال ۱۳۴۸ یاد کنم که اتفاقاً آشنایی بنده با ایشان به همین کنگره بازمی‌گردد.
او در سختی‌ها و مرارت‌ها هیچ‌وقت عقب‌نشینی نکرد و مواضعش را به وضوح بیان می‌کرد. اهل تعامل بود و به هیچ‌کس اهانت نمی‌کرد و هیچ‌گاه علی‌رغم مرارت‌هایی که متحمل می‌شد، در این مسیر، دلسرد، مأیوس و پشیمان نشد.
عمیق ایشان با اهل‌سنت و فعالیت‌های تقریبی ایشان هم در پیش از انقلاب و هم پس از انقلاب از دلایل انتخاب‌شان به عنوان دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی بود. ایشان پیش از انقلاب سفرهای متعدد داخلی و خارجی با هدف تقریب و وحدت بین مذاهب مختلف اسلامی داشت به‌گونه‌ای که پیش از انقلاب افرادی مانند ایشان که در زمینه تقریب فعالیت می‌کردند، به تعداد انگشتان یک دست هم نمی‌رسید.
در مسیر تقریب، افراد را زخمی نکنیم
ما نباید در مسیر تقریب، افراد را زخمی کنیم. در این راه باید اهل تحمل بود. ما در گذشته در زمینه تقریب با مشکلاتی مواجه بودیم و آن‌چه را در گذشته با سختی بیان می‌کردیم، امروزه با افتخار به زبان می‌آوریم. حقیر در سال ۱۳۸۴ گفتم که توهین به معتقدات اهل‌سنت حرام است و مقام معظم رهبری در سال ۱۳۸۸ همین سخن را تکرار کردند.
مرحوم واعظ زاده نیز مرارت‌های زیادی در راه تقریب متحمل شدند و اگر چنین صبغه‌ای نداشتند، الان به عنوان یکی از علمای طراز اول ایران مطرح و معروف بودند و این مسئله کی از مظلومیت‌های ایشان است.
آیت‌الله بروجردی عقیده داشتند که دوران خلافت در صدر اسلام گذشته و الان لازم است بین شیعه و سنی وحدت و یکدلی ایجاد شود. البته از دیگر سو نیز نباید به بهانه تقریب با اهل‌سنت، به مخالفت و برخورد با شیعه پرداخت. می‌دانید که یکی از مشکلات ما این است که شناخت خوب و درستی از اهل‌سنت نداریم. هرکس بدنه و فکر معتدل اهل‌سنت منهای وهابیان و سلفیان را بشناسد، خواهد دید که همگی عاشق اهل‌بیت هستند. لذا اگر شناخت دقیق حاصل شود، ذهنیت منفی نیز شکل نخواهد گرفت. به همین دلیل است که هیچ‌یک از مراجع ما هم‌چون آیت‌الله بهجت، آیت‌الله مکارم شیرازی، آیت‌الله خویی و مرحوم امام خمینی نسبت به اهل‌سنت بدبین نبودند و نیستند و این، حاصل شناخت صحیح اهل‌سنت است. در رأس همه، مقام معظم رهبری هستند.
در وحدت اسلامی یگانه بود
مرحوم آیت‌الله واعظ زاده خراسانی در بحث تقریب یگانه بود و واقعاً در چهارده قرن تاریخ اسلام مانند ایشان در این زمینه نداشته‌ایم. از اهداف دانشگاه ادیان و مذاهب نیز تربیت افرادی مانند مرحوم واعظ زاده و پیمودن راه این بزرگان است.
