آیت‌الله واعظ‌ زاده بی‌شک «علاّمه» بود

به گزارش ستاد خبری همایش قرآن پژوه روشن بین «سومین همایش تفسیر و تفسیر نگاری در سده اخیر حوزه علمیه خراسان» و نکوداشت آیت‌الله شیخ محمد واعظ زاده خراسانی، سید مصطفی محقق داماد، استاد عالی حقوق بین الملل در ضمن گفتگویی به نکاتی ناب درباره آیت الله واعظ زاده خراسانی اشاره می کند که بخشی از آن را در زیر می خوانید.

مرحوم واعظ ‌زاده عمده درس فقه‌ را در دوره‌های اولیه درس، نزد پدرم آیت‌الله حاج سیدمحمد محقق‌ داماد یزدی خوانده بودند، البته در زندگی‌نامه‌شان نیاورده‌اند؛ بنابراین بنده گمان می‌کردم تنها راه ارتباطی با خانواده ما از طریق شاگردی‌شان نزد پدرم بوده است. خدا را شاهد می‌گیرم که گزاف نگفته‌ام اگر بگویم: بنده در زندگی‌ام کمتر شخصیت کاملی در اخلاق، علم و جامعیت در الهیات، همچون مرحوم مطهری و مرحوم واعظ‌زاده دیده‌ام.

حتی یکی از مقاصدم برای آمدن به مشهد و تدریس در دانشگاه رضوی، نشستن در حضور وی بود. در آنجا بیشتر هم سؤال می‌کردم و بهره می‌بردم. آیت‌الله واعظ زاده داستان‌های تاریخ معاصر مانند زندگی‌نامه سیاسی آیت‌الله بروجردی را آن‌قدر زیبا و دقیق بیان می‌کردند که بنده آنها را ضبط می‌کردم و اکنون در لپ‌تاپ شخصی خود دارم.

آیت‌الله واعظ زاده جامع علوم بود؛ فقیه، اصولی، مورخ، مفسر و ادیب به‌تمام‌معنا (مسلط کامل به ادبیات عرب) بودند. در واقع  تسلط آیت‌الله واعظ‌زاده در سه جهت بود: رجال، تاریخ تمدن اسلامی و ادبیات. در رجال متأثر از آیت‌الله بروجردی بود؛ اما در دو مورد دیگر، حتی از ایشان هم مسلط‌تر بودند.

مرحوم واعظ زاده می‌توانست الگوی خوبی برای طلبه‌ها باشد. همان‌طور که گفتم جامعیت، عدم تعصب، فکر و دید بسیار وسیع، اطلاعات گسترده و حافظه بسیار قوی از شاخصه‌های بارز ایشان بود. هم دانشگاه و هم حوزه را خوب درک کرده بودند. با توجه به سن‌شان، خیلی از مسایل تاریخ معاصر در دوران پهلوی اول و دوم را از نزدیک دیده بود؛ بنابراین تاریخ معاصر را هم بسیار دقیق نقل می‌کرد.

به نظرم لفظ «علّامه» را به هرکسی نباید اطلاق کرد. بنده علاقه داشتم به‌جز علامه طباطبایی، تنها به شهید مطهری، علامه بگویم. اکنون با خیال راحت می‌توانم این لفظ را برای آیت الله واعظ‌زاده نیز به کار ببرم؛ چون علامه به کسی می‌گویند که جامع چندرشته از علوم اسلامی ‌باشد. همیشه به ایشان می‌گفتم شما بلاتشبیه مثل خداوند، صفت فیاّض را دارید. اصرار داشتند که هرچه را یاد می‌گرفتند، به‌راحتی در اختیار بقیه قرار دهند. برای مثال وقتی با ایشان روبه‌رو می‌شدید، خلاصه‌ای از کتابی را که خوانده بودند منتقل می‌کردند. بنده نکته‌های فراوانی از ایشان شنیده‌ام که هنوز نتوانسته‌ام منبع آنها را پیدا کنم و تنها منبع من ایشان است.

آیت‌الله واعظ زاده در مشهد استوانه بسیار مهمی بود. کاری که ایشان همین اواخر در مورد قرآن انجام داد و آن تحقیقی که در آخر خودشان ارایه داد، نشانه تسلط کافی به ادبیات و قرآن است. به‌هرحال من معتقدم که جای ایشان به‌سختی پُر خواهد شد.