شبکه معالم اداره کل آموزش دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی
به گزارش شبکه، حجت الاسلام و المسلمین دکتر سید علی طالقانی، در نخستین نشست از مدرسه تابستانی معرفت شناسی فلسفه اسلامی که صبح امروز برگزار شد، گفت: بحث معرفت شناسی در فلسفه اسلامی زوایای مختلف و دامنه ی گسترده ای دارد. آنچه فعلاً محل بحث است چگونگی علم ما به موجودات جزئی خارجی مادی است. در واقع در این بحث، ما امکان و وقوع این نوع علم را فرض گرفته ایم. هم‌چنین آنچه در این بحث برای ما مهم است و فعلا به آن می پردازیم، دیدگاه سه فلسفه‌ی رسمی اسلامی (مشاء، اشراق و حکمت متعالیه) و از دیدگاه سایر فیلسوفان صرف نظر می کنیم.
وی افزود: به صورت کلی دو دیدگاه در باب این نوع علم وجود دارد: دیدگاه واسطه گرا و دیدگاه ناواسطه گرا.
وی با بیان این که دیدگاه واسطه گرا مشتمل بر تمام دیدگاه هایی است که بین نفس و آن موجود خارجی مادی واسطه‌ای را مفروض می‌گیرد و به نوعی آن واسطه را علت اعدادی برای علم ما به موجودات جزئی خارجی مادی می داند، گفت: این واسطه در ابن سینا صورت ذهنیه و نفس در پذیریش آن منفعل است؛ اما در صدرا نفس، ایجادکننده ی این صورت و فعال است و در نظر علامه این واسطه صورت مثالی شیء محسوس خارجی است.اما فارغ از این اختلافات فلسفی دیدگاه ابن سینا، ملاصدرا و علامه طباطبایی در این دسته قرار دارد. اما دیدگاه ناواسطه گرا، در تحلیل این نوع علم قائل به نوعی اتحاد نقس با شئ خارجی مادی است. دیدگاه سهروردی در دسته ی نظریات ناواسطه گرا قرار می گیرد.
دکتر طالقانی خاطرنشان کرد: اما تمام این نظریات در چگونگی پدید آمدن علم انسان به موجود مادی جزئی خارجی با چالش هایی رو به روست. دیگاه ناواسطه‌گرا باید توضیح دهد که چگونه نفس مجرد با شیء مادی خارجی ارتباط برقرار می کند. نظریات واسطه گرا باید تببین کنند که این واسطه چه نسبتی با امر جزئی بما هو جزئی دارد و نیز ضامن مطابقت این واسطه با امر جزئی خارجی چیست.
