نگرش و سیره جهانی فقیه با درایت

به گزارش ستاد خبری همایش ملی «قرآن پژوه روشن بین»، همزمان با مراسم نکوداشت مرحوم آیت‌الله شیخ محمد واعظ زاده خراسانی (محقق و متفکر اسلامی معاصر، استاد دانشگاه فردوسی مشهد، مؤسس دانشگاه مذاهب اسلامی و نخستین دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی) خاطراتی از این عالم جهان شناس، فقیه روشن‌بین غریب منتشر می‌گردد.

از جوانی، ارتباطات جهانی

شاگرد آیت الله بروجردی بود و زیر بنای تقریبی‌شان را از بیان‌های نظری ایشان گرفته بودند، قبل از انقلاب هم چندین سفر مختلف به مصر و مراکش و لبنان و… داشت و حتی یکسال در مصر زندگی کرده بود. دائماٌ با علمای مختلف مراکز اسلامی در مصر ارتباط داشت و آنها به خانه او در قاهره می‌رفتند. در کنفرانس‌های علمی متعدد شرکت کرده بود و غالبا حضور و سخنرانی ایشان باعث جذب علمای مختلف می‌شد. می‌گفنتد چرا تا به حال تو را نمی‌شناختیم.

مجمع جهانی، یک عالم جهانی می‌خواست

به واسطه‌ی عقبه نظری و ارتباطات جهانی شان، عملا بهترین گزینه نظام برای تأسیس مجمع جهانی تقریب مذاهب بود و لذا رهبر معظم انقلاب این مسئولیت را به ایشان سپردن و همان‌گونه که انتظار می‌رفت در مدت کوتاهی جمعی از علمای تراز یک جهان اسلام را به عضویت شورای مرکزی مجمع در آورد و فعالیت مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی آغاز شد.

فقط طلبه مقیم خارج بپذیرید!

فراتر از دانشگاه تقریب مذاهب اسلامی که خود ایشان از مؤسسین آن بود، ایشان به دنبال تاسیس مرکزی جهانی بود که برای همه‌ی مناطق جهان مبلغ جهانی تربیبت کند. اساسنامه‌ی آن را هم نوشته بود و به دنبال تامین منابع این مرکز بود، حتی به دنبال موقوفات پشتوانه‌ی مالی آن بود و مکانی را هم در نظر گرفته بود. ایشان می‌گفت شرط پذیرش طلبه در این مرکز باید این باشد که مقیم آن منطقه از آن کشور بشود. آنقدر دغدغه اجرایی شدن داشت که می‌گفت بهتر است طلبه متاهل شود که از ابتدا خانواده نیز برای این حضور همراهی کند.

تربیت طلبه برای ده‌ها فرهنگ و قومیت مختلف جهان!

می‌گفت در این مرکز تقویت طلبه باید گروه‌های تخصصی برای همه‌ی مناطق جهان وجود داشه باشند که به تناسب زبان و فرهنگ و ویژگی‌های قومیتی و… مناطق مهم جهان، طلبه تربیت کند. و معتقد بود که حتی باید مسلمانان منطقه غیر اسلامی را هم حتما مورد توجه قرار داد و برای آنها هم طلبه تربیت کرد و می‌گفت لازمه‌ای این کار حضور اساتید بین‌المللی از مناطق مهم جهان است که باید زمینه‌ی آن را فراهم کرد.

شما نباشید، دیگران جایتان را پر می‌کنند

می‌فرمود دشمن به هر حال، اجازه رسیدن حرف ما را نمی‌دهد لذا باید حضور داشته باشیم و برای همین مبلغ جهانی مهم است. اگر جمهوری اسلامی ایران حضور بین‌المللی نداشته باشد، دیگران بی کار نمی‌نشینند، می‌روند و سرمایه گذاری می‌کنند و برای تفکر خودشان نیرو تربیت می‌کنند. مثل وهابیت و شیعه اینگلیسی که دارند همین کار را می‌کنند. و می‌گفت بخاطر فضا سازی‌های دشمن بسیاری از تفکرات صحیح جمهوری اسلامی ایران بدرستی به مخاطبین جهانی منتقل نمی‌شوند و خیلی وقتها رسانه‌ها همین جریان مختلف و تندرو را به جای ایران معرفی می‌کنند. لذا ایشان حضور فیزیکی مبلغ را رسانه مهمتر می‌دانست.

حضور مجازی دز نماز جمعه‌های جهان اسلام!

هم قبل از انقلاب از طریق رادیو و هم بعد از انقلاب بوسیله شبکه‌های ماهواره‌ای و تلویزیونی به طور روزانه اخبار و اتفاقات و فعالیت‌های جهان اسلام را رصد می‌کرد، حتی در همین اواخر‌ها روزانه لااقل کارشان همین بود محتوای بسیاری از نماز جمعه‌های جهان اسلام را از همین طریق دنبال می‌کرد و اگر شبکه‌ای قطع می‌شد، می‌گفت از طریق اینترنت متن فلان نماز جمعه مثلا مصر را برایم پرینت بگیرید تا بخوانم.

نبض علمای بلاد، دستشان بود

آراء و افکار علمای تراز اول جهان اسلام را دائما رصد می‌کرد و اگر تغییراتی در جهت‌گیری فکری آنها پیدا می‌گشت ایشان متوجه می‌شد مثلا می‌گفت در فلان نماز جمعه کشور مغرب حرف‌هایی مطرح شده که معلوم می‌شود این عالم دارد تحت تاتیر تکفیری‌ها قرار می‌گیرد در حالی که قبلا ایشان این گونه فکر نمی‌کرده است و حتی برای توضییح شبهات ذهنی ایشان نامه نگاری‌هایی با علمای بلاد انجام می‌داد و تفکرات صحیح را گوشزد می‌کرد. ایشان معتقد بود این روش برخورد روش اهل بیت (ع) بوده است.

برای آن کتابخانه‌ی جهانی هم وصیت کرد

یکی از فعالیت‌های ایشان از دوره جوانی تا پایان عمر جمع آوری کتب مختلف از سراسر جهان اسلام بود که در سال پایانی خود همه آن را وقف آستان قدس رضوی کرد. کتابخانه‌ای با حدود بیست هزار کتاب و مجله از سراسر جهان اسلام و همچنین منبعی را پیش بینی کرد که از آن برای حضور سالانه افرادی در نمایشگاه‌های کتاب جهان اسلام هزینه شود وکتب جدید اسلام خریداری شده و به کتابخانه اضافه شود. می‌گفت باید کتابخانه به تفکیک مناطق جهان تنظیم شود.

جهانی بنشسته در گوشه‌ای

به بیش از پنجاه کشور جهان سفر کرده بود. در سفرهای متعددی این اتفاق می‌افتاد که دانشمندان به ایشان مراجعه می‌کردند و ضمن استقبال از سخنان ایشان ابراز می‌کردند که ما گمان نمی‌کردیم برای وضعیت جهان اسلام  راه حلی مانده باشد کاش زودتر با افکار شما آشنا می‌شدیم. شدت تواضع ایشان به گونه‌ای بود که کسی فکر نمی‌کرد چنین شخصیت علمی و جامعی داشته باشند. به محض اینکه سخن می‌گفت به محور آن جمع و همایش تبدیل می‌شد و بعد از آن آنقدر تقاضای ملاقات داشت که باید از وقت استراحت خودشان هم می‌زد.

موضع واحد جهانی را ببینید!

می‌گفت تفاوت‌های یهود و مسیحیت به مراتب بیشتر از تفاوت‌های درون مذاهب‌های اسلامی است ولی ببینیند چطور در مواضع جهانی کنار هم قرار می‌گیرند، ولی ما موضع واحد جهانی نداریم و بازیچه استکبار جهانی می‌شویم. خودشان هم به این عامل بود و خلوت جلوتشان یکی بود. در جمع‌های خصوصی هم حتی اجازه‌ی حرف نادرست و ضد وحدت نمی‌داد. باورش این بود که از کارهای ظاهری هیچ اثری ندارد. نگران برخی اظهار نظرها و رفتارهای علما و حتی مداحی‌ها بود و میگفت امروز همه چیز ود پخش می‌شود لذا باید مراقب بود. و البته می‌گفت وقتی ما رعایت کنیم می‌توانیم از آنها هم توقع رعایت کردن داشته باشیم. دامن زدن به دعوا‌ها را خیانت به اسلام می‌دانست.