به گزارش شبکه معالم، محمد رجبی در نشست تخصصی «خدمات متقابل دین و سینما» با مشارکت حوزه هنری خراسان و اداره کل آموزش دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی از «مفهوم شناسی سینمای دینی» سخن گفت و اظهار داشت: سینما تعریف مشخصی دارد اما مفهوم دین در جهان دچار ابهام است؛ مسئله سینمای دینی به مفهوم شناسی دین گره خورده است و طبعاً اگر دین مضاف به هر مفهومی دیگری شود این ابهام را می‌افزاید.

رئیس اسبق بنیاد سینمایی فارابی افزود: ما باید بفهمیم که دین چیست؟ چون در دنیای امروز فیلم‌هایی که بیننده را به امری فراتر از امور ظاهری و به سمت تفکر سوق دهد؛ فیلم معنوی یا دینی می‌نامند.

رجبی ادامه داد: معنی دیگری از سینمای دینی تلقی می‌شود که نه تنها ما را از ظاهر بینی نجات می‌دهد، بلکه ما را با یک حقیقت باطنی متذکر می‌سازد، به این نوع نگاه در فیلم‌سازی «سینمای ایمانی» می‌گویند.

این نظریه‌پرداز سینما با اشاره به دستور پاپ برای دیدن فیلم «بچه‌های آسمان» خاطرنشان ساخت: زمانی که «بچه‌های آسمان» در اروپا اکران شد، پاپ رهبر کاتولیک‌ها، اعلام کرد که دیدن این فیلم به جهت تقویت ایمان به خدا برای تمامی کاتولیک‌های جهان الزامی است و این نشان می‌دهد که این فیلم، فیلمی از سینمای ایمانی است و محدود به یک دین نیست.

او با بیان این‌که برخی فیلم‌ها به طور مشخص به دین خاصی اشاره دارد، گفت: فیلم بینوایان هم در سینمای غرب نمادی از فیلم‌هایی است که در خدمت یک دین قرار دارد که تبلیغ کلیسا محسوب می‌شود.

رجبی همچنین عنوان کرد: برخی از فیلم‌ها هم به بیان وقایع و داستان‌های دینی می‌پردازند و نیز فیلم‌های دیگری هم هستند که یک دین را تضعیف می‌کند تا دین دیگری را تقویت کند.

رئیس اسبق بنیاد سینمایی بیان کرد: در کشور کمتر کسی همانند شهید مرتضی آوینی به عمق ماجرا پرداخت. پس از انقلاب ما دچار بحران تعریف فیلم دینی بوده‌ایم و همواره به این موضوع به چشم یک چالش نگاه می‌کنند.

او افزود: مشکلی در سینما است که ما افراد را متهم می‌کنیم که فیلمت دینی نیست؛ ما باید تکلیف خود را روشن کنیم؛ فیلم‌هایی که در آن خلاف شرع نیست را باید چگونه تعریف کنیم؟ زیرا نه می‌توان به آن گفت دینی و نه غیردینی و در نهایت ما به این نتیجه رسیدیم که به این فیلم‌ها بگوییم فیلم مباح.

این مدیر باسابقه فرهنگی اظهار کرد: در ابتدای انقلاب فیلم‌های روسی و کمونیستی زیادی از تلویزیون پخش می‌شد و بیشتر به مسائل میهن‌پرستی و… می‌پرداخت؛ همزمان فیلم‌هایی در ایران ساخته می‌شد که به نوعی دینی و ایمانی محسوب می‌شد اما مشکل این بود که هرکسی فیلم دینی را محدود به آثار خودش و جناح خودش می‌دانست و لذا ما دچار یک بحران نفسانی در سینمای دینی شدیم.

رجبی گفت: در گذشته وقتی صحبت از دین می‌شد، منظور از حقیقت دین که مربوط به ایمان، خدا، توحید و… بود. اگر از فضائل دین گفته می‌شد، مراد طریقت، ایثار، انفاق و… بود. از شریعت سخن گفته می‌شد مراد از حجاب، نماز، حرمت‌ها و… بود و کسی مباحث را مخلوط نمی‌کرد، اما اکنون در میانه بحث فلسفه از شریعت و حجاب سخن می‌گویند.

پژوهشگر فلسفه هنر و زیبایی‌شناسی تصریح کرد: ما باید بدانیم که در کدام بخش به بحث و نظر می‌پردازیم، زیرا امروز ما دچار مشکلی هستیم که نمی‌گذارد ما مباحث را به صورت جداگانه مورد نقد قرار بدهیم و به همین دلیل ما نمی‌توانیم در بحث‌ها به نتیجه برسیم و مشکل سینمای دینی حل نمی‌شود و فقط یک دور باطل است.

او همچنین خاطرنشان ساخت: در دنیای امروز دین‌دار و غیره معتقدند تأثیر دین بر هنر و علی‌الخصوص سینما معنا بخشی است و ما باید به این مساله توجه جدی داشته باشیم.

رئیس اسبق پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی در پاسخ به پرسش یکی از حضار در جلسه گفت: دین را نمی‌شود در سینما به صورت یک ژانر تلقی کنیم؛ سینمای دینی یک ژانر خاص نیست، بلکه ز سیاست، فرهنگ، اجتماع، اخلاقیات را در بر می‌گیرد.

دکتر محمد رجبی در پایان سخنانش تأکید کرد: مفهوم شناسی دین و مراتبش روشنگر مفهوم سینمای دینی خواهد بود