به گزارش شبکه معالم، حجت الاسلام و  المسلمین مجتبی الهی خراسانی، مدرس خارج فقه و اصول و عضو هیئت علمی مرکز تخصصی آخوند خراسانی (ره) در کارگاه آموزشی پژوهشی فلسفه علم اصول به تبیین موضوع «فلسفه علم اصول؛ چیستی، ضرورت و ساختار» پرداخت.

وی در مقدمه سوالات ذیل را مطرح کرد:

چرا باید اصول بخوانیم؟

کارایی اصول فقه چیست؟

آیا اصول فقه یک دانش ضروری برای دین شناسی است؟

دین شناسی یا شناخت احکام نیازمند علم است؟

آنچه ما به اسم اصول میخوانیم اصول فقه است یا اصول اسنتباط همه معارف اسلامی؟

اگر اصول استنباط احکام است چرا همه رشته ها باید او را تحصیل کنند؟

مرز و قلمرو اصول فقه کجاست؟

وی سپس گفت: در واقع علم اصول تعیین می کند که برای استنباط احکام چه باید کرد.

استاد درس خارج فقه با بیان اینکه در فسلفه علم اصول درباره ماهیت گزاره ها باید بحث کنید، افزود: فلسفه علم اصول نباید وارد حوزه های تاریخی بشود و این درحالی است که رئوس ثمانیه بخش اعظم آن تاریخی است.

وی با بیان اینکه فلسفه علم اصول یک دستگاه معرفتی است، تصریح کرد: فلسفه یک رشته علمی متمایز است اما رئوس علم نیست و فقط یک سری معلومات است.  

حجت الاسلام و المسلمین الهی خراسانی افزود: فلسفه هر علمی مثل فلسفه علم باید موضوع واحد، غایت، غرض و فرض داشته باشد چرا که آنهایی که فاقد این موضوع هستند غیر برهانی و اعتباری هستند.

استاد سطح عالی حوزه حوزه علمیه خراسان تصریح کرد: اما در فلسفه علم اصول این سخن ها صادق نیست چرا که علم حقیقتی است و موضوع، غرض، واحد و انسجام دارند اما رئوس انسجام ندارند.

وی با بیان اینکه فلسفه علم اصول با مبادی علم اصول فرق دارد، تصریح کرد: اگر شما نپذیرید که شریعتی هست و ما ملزم به شریعت هستیم بحث اصول و فقه منتفی است.

عضو هیئت علمی مرکز تخصصی آخوند خراسانی در پاسخ به این پرسش که فلسفه علم اصول چیست، گفت: فلسفه علم اصول، اصول فقه را از جایگاه ناظر بیرونی می سنجد اما اصول فقه خود را از جایگاه داخلی می سنجد.

این استاد درس خارج در ادامه به بیان نظرات چندگانه درباره تعریف علم اصول پرداخت و افزود: برخی می گویند علم اصول، علم غیر برهانی است و در عین حال بسیاری هم معتقدند که برهانی است.

وی درادامه در توضیح این مطلب که اگر امری اعتباری باشد به همن دلیل هرگونه مطالعه درباره آن هم اعتباری می شود یا نه، گفت: وقتی شما درباره اعتبار تحقیق می کنید مطالعه شما حقیقی است اینگونه نیست که اگر درباره امری اعتباری تحقیق کنیم مطالعه ماهم اعتباری شود.

حجت الاسلام والمسمین الهی خراسانی با بیان اینکه تبیین و تحلیل ویژگی های علوم به صورت عام فلسفه علم است، تصریح کرد: فلسفه علم یعنی علم شناسی و نباید وارد جزئیات شویم چرا که از حالت کلان نگری خارج می شود و این درحالی است که قضایای فلسفه علم را باید کل نگر مشاهده کرد.

وی با بیان اینکه برخی از اندیشمندان این حوزه معتقدند که فلسفه علم اصول در آن بحث تاریخی و اجتماعی نباید باشد، اظهارکرد: تأثیرات اجتماعی علم اصول ربطی به آن ندارد.

این استاد درس خارج فقه در بخش دیگری ازسخنان خود با بیان اینکه مرز بین فلسفه علم و فلسفه اولی روشن است، تصریح کرد: فلسفه اولی دانشی است که به تحلیل ماهوی موجود با روش عقلی و برهانی می پردازد و در عین حال فلسفه علم کاملا عقلی و برهانی نیست و مسایل فلسفه اولی، حقیقی و طبیعی است که باید با روش عقلی  باشد.

حجت الاسلام والمسلمین الهی خراسانی ادامه داد: فلسفه اولی به موجود و ماهوی می پردازد و سعه موجودی فلسفه اولی بیش از فلسفه اصول است اما فلسفه علم فقط به تحلیل عقلی و برهانی و ماهوی کار ندارد.

وی با طرح این پرسش که فلسفه علم فقط گزارشگر است یا حق داوری دارد یانه، ابراز کرد: درباره این موضوع محل اختلاف است.

حجت الاسلام والمسلمین الهی خراسانی با طرح پرسش های دیگری مبنی بر اینکه آیا فلسفه علم فقط توصیفی است؟ فلسفه علم را یک دانش معیاری بدانیم یا توصیفی؟ آیا فلسفه علوم متأخر است، گفت: برخی می گویند فلسفه علم، گزارشگر علم به صورت کل نگر، نظام مند و ماهوی است.

وی با بیان اینکه برخی می گویند باید در دیدگاه ارزیاب و سنجش قرار بگیرد، تصریح کرد: مرتبه سوم برای فلسفه علم توصیه کننده است که به آن پیشنهاد بدهند.

 

منبع: رسا