به گزارش شبکه معالم، دکتر سعید خدیوی، معاون پژوهشی پژوهشکده نوین شهر معنوی ثامن در نشست «سواد اقتصادی؛ اهمیت، مفاهیم و روش‎ها» از سری جلسات دوره آموزشی سوادهای هزاره سوم در دفتر تبلیغات اسلامی به تبیین مفهوم عقلانیت اقتصادی پرداخت و گفت: مهم ترین وجه تمایز علم اقتصاد با دیگر شاخه های علوم اجتماعی تأکید و اصرار اقتصاددانان بر فرض «عقلانیت رفتارهای انسان» است؛ با اتکا به فرض عقلانیت در تحلیل رفتارهای انسانی، بهتر می‎توان رفتارهای دیگران را درک و پیش بینی کرد.

وی افزود: اولین معنای عقلانیت اقتصادی دریک تعریف حداقلی این است که انسان ها در انتخاب های خود قواعد پایه منطق را رعایت می کنند که همان شرط کامل بودن و تراگذاری است.

دکتر خدیوی  بیان کرد: فرض پایه دیگری که اقتصاددان ها به آن معتقدند «سیری ناپذیری» است یعنی انسان ها بیشتر را به کمتر ترجیح می دهند، این حس اشباع ناپذیری انسان تنها با محدودیت بودجه و هزینه های انتخاب هایش مهار می شود به طور مثال مدیریت مصرف انرژی یا مشکلات نرخ بهره در وام‏ها.

وی با اشاره به دومین معنای عقلانیت اقتصادی بیان کرد: تعریف وسیع تری برای عقلانیت اقتصادی در نظر گرفته شده است که انسان ها درتصمیم های خود هنگام مصرف یا تولید، تابع هدف خود را بهینه سازی کرده و تلاش می کنند بهینه تصمیم بگیرند؛ عاملان اقتصادی در نقش خانوار، مطلوبیت خود و در نقش بنگاه، سود خود را بیشینه می کنند.

وی در ادامه به مفهوم کمیابی منابع اشاره و عنوان کرد: ما در جهانی زندگی می کنیم که همه چیزهای مطلوب محدودند ونیازهای انسان ها نامحدود؛ تخصیص به یک امر به معنای عدم تخصیص به امور دیگر است.

معاون پژوهشی پژوهشکده نوین شهر معنوی ثامن با بیان اینکه در این مرحله مفهوم «هزینه فرصت» که از مفاهیم کلیدی اقتصاد است، زاده می شود مثال عینی آن تحصیل در دانشگاه است، خاطرنشان کرد: به دنبال مفهوم هزینه فرصت، اصطلاح «بده بستان» مطرح می شود به این معنا که همه چیزهای خوب را نمی توان هم زمان دنبال کرد.

وی به سومین معنای عقلانیت اقتصادی اشاره کرد و افزود: مفهوم دیگری در دل معنای عقلانیت اقتصادی قرار دارد که از مفهوم بده بستان ناشی می شود که باید «هزینه ـ فایده» کرد.

دکتر خدیوی با اشاره به چهارمین معنای عقلانیت اقتصادی، اظهار کرد: یکی از اصولی که اقتصاددانان بر آن پافشاری می کنند این است که انسان ها خطای نظام‌مند یا سامان یافته انجام نمی دهند؛ آنها ادعا نمی کنند انسان ها در تصمیم گیری های خود مرتکب اشتباه نمی شوند، اما خود را به این فرض ملتزم می دانند که انسان ها یک خطا را پیوسته تکرار نمی کنند.

 تصمیم‏گیری در اجتماع

وی با بیان اینکه در اجتماع، نوعی متفاوت از تحلیل های فردی اهمیت دارد، مطرح کرد: در اجتماع برای تحلیل هزینه ـ فایده به رفتار های دیگران توجه می کنیم در واقع نتیجه تصمیم فرد فقط تابعی از رفتار خودش نیست در این شرایط تحلیل براساس نظریه بازی‏ها صورت می‏گیرد.

معاون پژوهشی پژوهشکده نوین شهر معنوی ثامن مفروضات نظریه بازی ها مشابه اقتصاد خرد است که عبارتند از «عقلانیت اقتصادی و بهینه سازی مقید تصمیمات»،‌«رفتار هر بازیگر تابعی از رفتار بازیگران دیگر است» و «افراد عقلانیت طرف مقابل را لحاظ می کنند» که می توان به مثال‌های چون قرارداد ازدواج ، حضانت بچه توسط مرد یا زن و بد‌‌‌رفتاری کارکنان سفارت اشاره کرد.

دکترخدیوی مطرح کرد: برای تفهیم بهتر می توان به «معمای زندانی» اشاره کرد؛ در این بازی هر دو طرف اطلاعات کامل از بازی دارند وبازی به این صورت است که دو مجرم را دستگیر کرده اند و برای اعتراف گرفتن، هریک را در سلولی جداگانه زندانی کرده‌اند چنانچه اعتراف کنند در جرمشان تخفیف قائل می شوند و عدم اعتراف باعث تشدید جرم می شود که در نهایت استراتژی اعتراف کردن به اعتراف نکردن مسلط است یعنی هر دو اعتراف می‌کنند.

گفتنی است، دوره آموزشی «سوادهای هزاره سوم» از سوی مرکز شیخ بهایی وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی برگزار می شود.