حجت الاسلام والمسلمین علی اکبر صادقی رشاد، رییس شورای حوزه های علمیه تهران شب گذشته در دومین نشست از سلسله نشست های آموزش تفکرمحور در علوم اسلامی با عنوان «نشست تخصصی تبیین نظریه علمی آموزشی پرورش مآل» در هتل ولایت، در زمینه تولید معرفت صائب در نظام آموزشی، نظریه ابتنا را مغتنم شمرد و گفت: نظریه ابتنا یک دستگاه روشگانی برای فهم درست دین و آسیب شناسی معرفت دینی که بر اساس آن، طراحی و تخصیص بنیادهای فلسفه معرفت دینی قابل تحقق است.

وی تصریح کرد: به عبارت دیگر این نظریه، نظریه جامعی است که هم کارکرد پیشینی دارد و هم پسینی؛ هم برای تحلیل و آسیب شناسی معرفت دینی کاربرد دارد و هم مبتنی بر  آن می توانیم روش شناسی تأسیس کنیم که البته این کار تحت عنوان منطق فهم دین انجام و هم در حوزه و هم دانشگاه مورد توجه قرار گرفته اما با اینکه دردانشگاه به یک رشته تخصصی تبدیل شده، در حوزه هنوز در دست بررسی است.

حجت الاسلام والمسلمین رشاد با اشاره به اهمیت تربیت نیروی صالح در ادامه مسیر تولید معرفت، اضافه کرد: با شرایط کنونی نظام آموزشی کشور چه در آموزش و پرورش و چه در حوزه و دانشگاه، فاصله زیادی در زمینه تربیت نیروی صالح وجود دارد در حالی که این رویکرد در گذشته حوزه وجود داشته است.

نظام آموزشی غالب در ایران، فراگرفت مآل است

رییس شورای حوزه های علمیه تهران با بیان اینکه اصلاح نظام آموزشی در همه نظام های حوزه، دانشگاه و آموزش و پرورش قابل طرح است اما دغددغه اول ما در این بحث، نظام آموزشی حوزه است، یادآور شد: در حال حاضر دو نظام مسلط آموزشی در کشور وجود دارد که یکی فرد را به انگیزه ایجاد انباشتی از معلومات در ذهنش، آموزش می دهد و فراگیری مآل است و دیگری که بسیار کمرنگ است، مبتنی بر این عقیده است که انسان دارای فطرتا برخوردار از صفات کمالی بوده و در نهاد او بسیاری از سرمایه ها تعبیه شده است و اینها باید کشف و  پرورش داده شود و به فعلیت و کمال رساند.

پژوهش محور کردن آموزش راهکار جامع و کاملی نیست

وی ادامه داد: برخی روشها مانند آموزش پژوهش محور که برای اصلاح نظام اول مطرج می شود، ناقص است؛ با پژوهش محور کردن آموزش، مشکل حل نمی شود زیرا پژوهش تنها یک روش است و به عنوان یک ابزار در پرورش برخی از ابعاد فطری انسان می تواند مؤثر باشد و به عنوان مثال در پروردن روح تعبد و سلوک عبادی کارآیی ندارد.

حجت الاسلام والمسلمین رشاد اضافه کرد: آموزش پژوهش محور، رویکرد تام و جامعی نیست اما بخش مهمی از روند تربیت و تشکیل شخصیت را شکل می دهد.

شیوه سنجش در نظام آموزش کنونی، ناعادلانه و غیرعلمی است

رییس شورای حوزه های علمیه تهران در ادامه با انتقاد از روش نادرست سنجش در نظام آموزش کنونی که مبتنی طراحی سؤالات چهارگزینه ای و یکسان برای همه افراد است، افزود: در شیوه کنونی سؤالات را سربسته می آوریم سر جلسه امتحان، درب را می بندیم و روی سر هر طلبه یک ناظر می گذاریم که مبادا تقلب کند، در حالی که معنای این کار این است که طلبه امین و عادل نبوده و خاطی و متقلب است.

وی با بیان اینکه اگر طلبه اینقدر قابل اعتماد نیست که تقلب نکند، او را نه از سر امتحان که از حوزه باید اخراج کنیم، تأکید کرد: این روش که به یک شیوه همه استعدادها را در همه پایه ها و افراد بسنجیم، از نظر اخلاقی غلط، به شدت غیرعلمی و ناعادلانه است و صرفا به فراگرفته ها توجه دارد نه خلأها و ضعف ها و مجهولات ذهن افراد.

سبک سامرایی؛ شیوه ای ناب و بومی برای اصلاح نظام آموزشی

حجت الاسلام والمسلمین رشاد با اشاره به روشهای سنجش پیشنهادی در نظام آموزش پرورش مأل گفت: در این نظام عمدا از روشهای پژوهشی برای آموزش و سنجش استفاده شده است از جمله سبک سامرایی که از سلف حوزه به ارث رسیده و در کتابی که اخیرا نگاشته ام،  22 ویژگی برای آن معرفی شده است.

رییس شورای حوزه های علمیه تهران در تبیین سبک سامرایی اظهار کرد: در این سبک، به عکس روش موجود در دروس خارج کنونی، استاد طرح مسأله کرده و شاگردان تحقیق و نتیجه را  تحت نظر استاد در مجلس درس ارائه و تضارب آرا می کنند و نهایتا استاد داوری می کند.